„Dobre praktyki w rolnictwie w zakresie kierunków wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich oraz alternatywnych źródeł dochodów poza gospodarstwem wiejskim”
CEE CONSULTING było organizatorem, na zlecenie Sekretariatu Regionalnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Podlaskiego, wyjazdu studyjnego do Austrii i Niemiec, który obejmował tematykę dobrych praktyk w rolnictwie w zakresie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich oraz alternatywnych źródeł dochodów poza gospodarstwem wiejskim.
W wyjeździe wzięło udział 23 przedstawicieli grup producenckich Województwa Podlaskiego.
Przewodniczył grupie Wicemarszałek Województwa Podlaskiego p. Mieczysław Baszko, wiceprzewodniczącym grupy był p. Alfred Głuszyński.
Celem wyjazdu było przeniesienie na teren województwa podlaskiego dobrych praktyk w zakresie:
1) Alternatywnych, w tym, pozarolniczych źródeł dochodu na obszarach rolniczych i wiejskich, takich jak:
• przetwórstwo produktów rolnych
• lokalnego urynkowienia przetworzonych produktów rolnych
2) Wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich
3) Nierolniczych form produkcji związanych integralnie z sektorem rolnictwa, w tym:
• przyjaznych środowisku form zagospodarowania odpadków pochodzenia rolniczego
4) Funkcjonowania samorządowych i poza samorządowych instytucji wsparcia i nadzoru rolnictwa
5) Tworzenia kompleksowych systemów przetwórstwa surowców rolniczych, w ramach systemu „krótkich łańcuchów dystrybucji”
6) Korzyści ekonomicznych wynikających z koncentracji sprzedaży produkcji i zakupu środków produkcji przez grupy producenckie i instytucje o podobnych założeniach w tym:
• wspólnych form dystrybucji i wspierania sprzedaży produktów rolnych i przetworzonych produktów pochodzenia rolniczego
• kooperatywnych form aktywności gospodarczej na obszarach wiejskich
Uczestnicy wyjazdu zostali wyłonieni na podstawie nadesłanych zgłoszeń wg kryterium doboru regionalnego (reprezentacja poszczególnych regionów województwa), oraz merytorycznego (zakres zainteresowania programem wyjazdu). Podkreślić należy znaczny udział osób prowadzących rolniczą działalność produkcyjną, przetwórczą i handlową w składzie grupy studyjnej.
Współorganizatorami wyjazdu były następujące instytucje:
1) Deutsche Bauern Verband (Niemiecki Związek Chłopów) – Centrala w Berlinie
2) Austriacka Izba Rolnicza ( Landwirtschaftskammer ) Centrala w Wiedniu
3) Firma Wienco Austria
Wyjazd studyjny był realizowany na terenie Wielkopolski, regionu Dolnej Austrii (Niederoesterreich) na terenie Austrii i Saksonii (Sachsen) w Niemczech.
Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Golinie k. Jarocina istnieje od 1976 roku i swoim zakresem działania obejmuje bardzo wiele elementów obsługi i kooperacji w przestrzeni rolnej. W jej strukturach funkcjonuje m.in. 10 grup producenckich o bardzo zróżnicowanym charakterze.
Podstawą działalności ekonomicznej SKR Golina jest suszarnia kukurydzy, funkcjonująca od kilkunastu lat i powiększająca systematycznie swoją moc przerobową, a bazująca na miejscowych producentach kukurydzy, od których zarówno skupuje kukurydzę, jak i suszy ją usługowo. Na bazie prowadzonej przez spółdzielnię działalności handlowej, w zakresie środków produkcji rolniczej, pasz i środków ochrony roślin, funkcjonują miejscowe grupy producentów rolnych zajmujące się hodowlą trzody chlewnej i innymi rodzajami hodowli.
Spółdzielnia dokonuje, na zlecenie członków grup producenckich, hurtowych zakupów środków produkcji rolnej niezbędnych do hodowli i produkcji, co znacznie obniża jej koszty i podnosi efektywność ekonomiczną działalności. Spółdzielnia dokonuje również zakupów firm, które profilem produkcji uzupełniają jej zakres działalności.
Taka sytuacja miała miejsce w zakresie suszarni kukurydzy, przynoszącej obecnie zysk w wysokości ok. 50 zł na tonie suszu. Łączna masa suszonej kukurydzy to 8000 ton w 2012 roku.
Osobą, która w dużym stopniu była „spiritus movens” tego przedsięwzięcia jest prezes SKR pan Andrzej Tułaza, który w 1,5 godzinnej dyskusji przekonywał członków grupy studyjnej do działań wspólnych członków grup producenckich, wykazując jak bardzo ulega wzmocnieniu pozycja „zbiorowego” gracza rynkowego i to zarówno w przestrzeni kupna środków i towarów niezbędnych do prowadzenia produkcji rolniczej, jak i sprzedaży wyrobów gotowych. Również wspólne zbywanie dużych partii masy towarowej pozwala uzyskać zupełnie inne ceny u potencjalnych nabywców. Nie bez przyczyny obszar Wielkopolski to największe w Polsce zagęszczenie grup producenckich, co nie jest niespodzianką na terenie, na którym tradycja spółdzielczości sięga 130 lat.
Biogazownia przemysłowo-rolnicza „Oekoenergie Koenig”. Ze względu na duże zainteresowanie wśród uczestników wyjazdu studyjnego problematyką alternatywnych źródeł energii, w programie znalazły się trzy takie obiekty. Dwa na terenie Austrii i jeden w Niemczech. Obiekty te charakteryzowały się różnymi parametrami technicznymi a także przetwarzanym surowcem, ale dzięki temu uczestnicy wyjazdu mogli zapoznać się z szerszym spektrum elementów technologii biogazowniczych.
Biogazownię prezentował uczestnikom grupy jej właściciel – pan Leo Koenig, który jest również właścicielem gospodarstwa rolnego o pow. 200ha.Ze względu na wysokie ceny ziemi rolnej i duży popyt na nią, ziemia ta była doskonałym elementem zabezpieczenia kredytu bankowego, jaki p.Koenig zaciągnął na potrzeby budowy biogazowni. Łączny koszt obiektu, który działa od 2005 roku wyniósł ok. 5mln EUR. Zaciągnięte kredyty zostaną spłacone do roku 2020.Moc elektryczna gazowni wynosi 640kW, moc cieplna 580 kW. Dobowa produkcja prądu to 12000kWh, energii cieplnej 13800kWh.
Gazownia zużywa 27 ton masy kukurydzianej na dobę, do której dodaje się też odpadki spożywcze z zakładów zbiorowego żywienia i z gospodarki komunalnej a także przeterminowane środki spożywcze z miejscowych sklepów.
Energia elektryczna sprzedawana jest do sieci lokalnego dystrybutora. Do zakupu energii obligują go regulacje ogólnopaństwowe. We wcześniejszym okresie występowały, jak twierdzi właściciel, problemy w tym zakresie. Energia cieplna wytwarzana przez biogazownię używana jest do ogrzewania obiektów użyteczności publicznej, takich jak szpital i szkoła. Łączna produkcja dobowa gazu wynosi 5270 m3 na dobę a zawartość metanu w masie gazowej to 52%. Zbiornik gazu jakim dysponuje zakład ma pojemność 1800 m3.
Właściciel twierdzi, że do obsługi biogazowni, ze względu na jej wysokie zautomatyzowanie, wystarczy jedna osoba, zatrudnia jednak jednego pracownika najemnego, aby mieć czas na pracę w gospodarstwie rolnym. Kolejną inwestycję tego 40-letniego inwestora jest budowa kilku wiatraków (farmy wiatrowej), tu jednak koszt inwestycji jest znacznie poważniejszy – wiatrak o mocy 4-5 megawatów kosztuje ok. 20 mln EUR.
Odpadki pofermentacyjne, co warte podkreślenia, są sprzedawane (w pierwszej kolejności) dostawcom masy kukurydzianej jako naturalny nawóz, w cenie 2-3 EUR/m3. Ta sprzedaż całkowicie rozwiązuje problem zagospodarowania poprodukcyjnej masy odpadkowej.
Spotkanie w Krems dotyczyło form działania w zakresie urynkowienia produktu regionalnego oraz działań zbiorowych producentów wina w regionie Krems Willi ZOEHRER
Producent wina i właściciel winnicy ZOEHRER, pozostającej w rękach tej rodziny od XIII wieku, jest 36-tym Wilhelmem Zoehrerem w historii rodziny. Każdy pierworodny otrzymuje to imię i staje się spadkobiercą dóbr rodzinnych. Willi Zoehrer przedstawił uczestnikom wyjazdu studyjnego problemy sektora winiarskiego Dolnej Austrii.
Winiarstwo austriackie oparte na indywidualnych gospodarstwach o niewielkiej lub średniej powierzchni, produkuje jedne z najdroższych (średnio) produktów tego typu na świecie. Wina te, choć bardzo dobrej jakości, są produktami relatywnie drogimi i w związku z tym, kwestia ich wprowadzenia na rynek nie jest prostą sprawą. Wymaga to całego szeregu działań promocyjnych i rynkowych, które p. Zoehrer sprowadził do kilku podstawowych zasad:
1) wiarygodność produktu uzyskiwana zwłaszcza poprzez jego autentyczność i wysoką jakość
2) regionalizacja i rejonizacja produktu – im dokładniej podane miejsce powstania wina, tym łatwiejsza sprzedaż
3) dbanie o wygląd zewnętrzny produktu – estetyzm opakowania produktu podnosi jego wiarygodność, prestiż i ułatwia akceptację ceny przez klienta
4) informacja, marketing i w ograniczonym zakresie promocja i wsparcie reklamowe – jako czynniki uzupełniające strategię rynkową
Pan Willi Zoehrer podkreślił, że gospodarstwa winiarskie w Austrii to klasyczny przykład produkcji „z dodaniem wartości”, gdyż powszechną praktyką jest przetwarzanie własnych winogron w wina w gospodarstwie, a następnie urynkawianie tego produktu bezpośrednio z gospodarstwa, często w oparciu o prowadzoną na bazie gospodarstwa działalność agroturystyczną lub pensjonatowo – hotelową czy restauracyjną. Jedną z typowych form konkurujących ze sobą na rynku producentów wina, jest zbiorowo organizowany zakup środków produkcji a także niektórych maszyn potrzebnych do pewnych części procesu produkcji wina, które nie mają obligo czasowego (demontowane automaty rozlewcze, automaty korkownicze) oraz zakup butelek i korków. Odbywa się to na zasadzie przypominającej działania naszych grup producenckich. Wina są produktem rolnym, który wymaga również, w zakresie rynku, dużej wiedzy proeksportowej, gdyż rynek miejscowy nie jest w stanie odebrać całości produktu. Uczestnicy grupy studyjnej i gospodarz spotkania znaleźli wiele identycznych problemów utrudniających działalność gospodarczą rolnikom w Polsce i Austrii. Uczestnicy spotkania i jego gospodarz doszli do wspólnego wniosku, że w grupie jednak, przynajmniej w pewnych zakresach łatwiej działać a i korzyści ekonomiczne są większe.
Uruchomiona w grudniu 2003 roku biogazownia ROHKRAFT w Reidling, której właścicielem jest pan Karl Pfiel, osobiście informujący uczestników wyjazdu studyjnego o swoim zakładzie, jest jedną z najnowocześniejszych biogazowni w Austrii. Ma ona status działającego obiektu modelowego. W oparciu o rozwiązania zastosowane w tej biogazowni prowadzone są prace badawczo-rozwojowe, które pozwolą w przyszłości na rozwinięcie nowych standardów jakościowych, które znajdą zastosowanie w budowie i eksploatacji przyszłych instalacji tego typu.
Biogazownia różni się tym od biogazowni w Inning, że w skład przetwarzanego na metan substratu, oprócz kiszonek roślinnych, ziaren kukurydzy i ziaren pszenicy oraz resztek warzyw i buraków cukrowych wchodzi również, w ilości ok. 34,3 % (15 ton/doba), gnojowica z miejscowego gospodarstwa hodowlanego. Pozostałe substraty stanowią 28,7 ton na dobę.
Biogazownia wytwarza 11000m3 gazu na dobę, w którym zawartość metanu wynosi 53%. Biogazownia ma moc 1000kW a moc cieplna obiektu wynosi 1270 kW. Biogazownia dostarcza prąd i ogrzewanie na potrzeby pobliskiego miasteczka Reidling. Sytuacja ta była widoczna zwłaszcza w czasie kryzysu gazowego Ukraina – Rosja, kiedy to Reidling było jedynym miastem w okolicy, którego mieszkańcy, dzięki biogazowni, nie mieli problemów z ogrzaniem swych mieszkań.
Projekt ROHKRAFT oprócz produkcji energii ma wpływ na zmniejszenie emisji szkodliwych gazów do atmosfery i bezodpadowy obieg surowców. Pozytywne oddziaływanie biogazowni zamyka się w następującym „dekalogu”:
1) Lokalny producent energii zaopatruje rynek lokalny
2) Wykorzystanie całkowite surowców, bez konieczności wyrzucania odpadów
3) Odciążenie środowiska i sieci drogowej ze względu na rezygnację z transportu ponadregionalnego
4) Brak dodatkowych obciążeń finansowych związanych z wysokimi cenami energii lub podatkiem z tytułu emisji CO2
5) Daleko idąca substytucja nawozów sztucznych i mineralnych,
6) Powierzchnie użytkowane rolniczo pozostaną do dyspozycji następnych, pokoleń, jako obszary produkcyjne stanowiące podstawę dochodu, bez konieczności ponoszenia przez rolników strat i wyrzeczeń ekonomicznych,
7) Budowa nowego, mającego potencjał rozwojowy sektora energetycznego,
8) Aktywne oddziaływanie na ochronę środowiska naturalnego,
9) Minimalna zależność energetyczna ze względu na posiadanie własnego źródła energii,
10) Odtwarzalne źródło energii, jakim jest biogaz jest możliwe do zmagazynowania i przez to ciągle dostępne.
Biogazownia Rohstoff Pfiel jest najnowocześniejszą instalacją typu NAWARO w Austrii
Izba Rolnicza Dolnej Austrii, oddział powiatowy w Zwettl. Działalność powiatowej Izby Rolniczej zaprezentował jej (nieetatowy) przewodniczący p. Dietmar Hipp. Przedstawił on powiat Zwettl pod kątem produkcji rolniczej. Najważniejsze dane charakteryzujące rolniczo ten obszar to:
Powiat ma 1400 km2 powierzchni, ale aż 53% powierzchni powiatu stanowią lasy a tylko 47% obszary użytkowane rolniczo. Struktura użytków rolnych wskazuje na przewagę ziemi ornej – 74%, na której uprawia się zboża -56% i kukurydzę i rośliny pastewne – 26%. Przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego na tym terenie to ok.21 ha, przeciętna ilość krów w gospodarstwie to 28 sztuk, trzody chlewnej ok. 40, hoduje się jeszcze w niedużej ilości kozy, owce i konie.
W skład personelu merytorycznego Izby wchodzi 9 pracowników, którzy obsługują 2764 gospodarstwa rolne, składające wnioski o dofinansowanie ze środków UE.
Izba Rolnicza pełni w Austrii niektóre funkcje, które w innych krajach są domeną agend Ministerstwa Rolnictwa.
W czasie spotkania uczestnicy wyjazdu studyjnego zadali p. Hippowi około 20 pytań związanych z funkcjonowaniem Izb Rolniczych w Austrii a także konkretnych sytuacji doradczych, finansowych i organizacyjnych, jakie na rzecz środowiska rolniczego świadczy Izba Rolnicza. Ogólna opinia wynikająca z tych informacji dla uczestników spotkania była taka, że dobrze by było, gdyby Izby Rolnicze w Polsce choć w części były tak użyteczne, jak ich odpowiedniki w Austrii.
To gospodarstwo, produkujące i przetwarzające mleko położone jest na wysokości 850 m npm a więc w zasadzie jest gospodarstwem o charakterze podgórskim. Gospodaruje na 82 ha ziemi z czego las stanowi 16 ha. Posiada ono 96 krów dojnych rasy Holstein, które dają przeciętnie około 9230 litrów mleka oraz 64 jałowice. Gospodarstwem zajmuje się 5 osób, w tym 2 praktykantów. Obiekt został wybudowany w latach 2001-2003 za kwotę 780.000 EUR. Całość mleka w ilości 582.500 litrów jest przetwarzana, w będącym częścią gospodarstwa zakładzie przetwórstwa mleka na różnego typu wyroby, w tym : mleko szkolne (dla uczniów), jogurty, serki, śmietanę gastronomiczną, mleko pasteryzowane.
Zakład jest w pełni zautomatyzowany i objęty bardzo wysokimi wymaganiami sanitarnymi. Grupy zwiedzające zakład mają możliwość zobaczenia tylko jego niewielkiej części, zawsze ubrane w specjalne ubrania ochronne.
Oprowadzający uczestników wyjazdu studyjnego po zakładzie Gerhard Wagner jr. przedstawił podstawowe założenia działania gospodarstwa, które ze względu na dość specyficzne (izolowane) położenie musiało przyjąć taką strategię ekonomiczną swojego działania, która pozwoliłaby na uzyskanie dodatkowej wartości finansowej z wytwarzanego surowca. Stąd idea przetwórstwa mleka i sprzedaży jego przetworzonych form. W ten sposób uzyskano możliwość stabilizacji sytuacji ekonomicznej gospodarstwa, które działa w trudnych podgórskich warunkach i w konsekwencji dysponuje gorszymi warunkami pracy i produkcji, niż podobne gospodarstwa mleczne położone na mniejszej wysokości.
Gospodarstwo pracuje w zamkniętym cyklu, m.in. samo produkuje dla siebie młode bydło, które zastępuje z czasem sztuki wychodzące z procesu produkcji.
Uczestnicy grupy studyjnej zadali p. Wagnerowi około 40 pytań związanych z funkcjonowaniem gospodarstwa i przetwórni mleka, dotyczących głównie aspektów ekonomicznych i hodowlanych tej działalności. Pytano o opłacalność produkcji mleka i jego przetworów a także o perspektywy tego typu gospodarstw w strukturach austriackiego rolnictwa. W czasie zwiedzania gospodarstwa uczestnicy wyjazdu dotkliwie odczuwali niską temperaturę, która była dodatkową ilustracją trudności z jakimi musi dawać sobie radę rolnictwo na terenach o ostrzejszym klimacie. Takich terenów wykorzystywanych w Austrii rolniczo jest ok. 65%.
Wizyta w Whisky-Erlebniswelt J.Haider GmbH Waldviertler Roggenhof.
Gospodarstwo rolne i znajdująca się na jego terenie wytwórnia whisky, stanowią własność Moniki i Johanna Heiderów. Obecni właściciele tej firmy przez wiele lat pracowali w Wiedniu w zawodach nie mających nic wspólnego z produkcją alkoholu.
Po odziedziczeniu rodzinnego gospodarstwa rolnego postanowili powrócić na wieś, ale zupełnie zmienić jego charakter, wykorzystując inwestycyjnie wartość ziemi wchodzącej w skład gospodarstwa. Firma pp.Heiderów to kolejny przykład, jak bardzo istotną wartością dla rolników, ale i instytucji administracyjnych i finansowych w Austrii stanowi ziemia użytkowana rolniczo. Z uzyskanego kredytu zabezpieczonego nieruchomością ziemską stworzono w 1995 roku firmę, która w swych założeniach była absolutnym novum nie tylko w skali regionalnej, ale i krajowej.
Właściciel firmy, po 3-letnim stażu w Szkocji, rozpoczął produkcję whisky i innych trunków, która opierała się na następujących założeniach:
1) Surowiec podstawowy (zboże) pochodzi z najbliższego otoczenia,
2) Woda – pochodzi z najbliższego otoczenia,
3) Beczki do sezonowania whisky są produkowane w pobliżu z drewna miejscowych dębów,
4) Zioła i jagody niezbędne do produkcji alkoholi likierowych i smakowych, pochodzą z miejscowych lasów,
Założenie regionalności produktu starano się spełnić w maksymalnym stopniu. Ale oprócz tego, od początku założono, że firma będzie „otwarta na świat”. Budując zakład stworzono salę filmową w której prezentowany jest film o historii zakładu, niewielką salę degustacyjną, gdzie można spróbować miejscowe produkty, sklep z wyrobami firmy, letni ogródek kawiarniany a także „trasę wycieczkową” wewnątrz zakładu, na której można prześledzić podstawowe etapy produkcji i leżakowania whisky.
Jakościowo, wyroby firmy są na bardzo wysokim poziomie i zdobywają medale na międzynarodowych wystawach i konkursach. Jest to przykład znakomicie pomyślanego i doskonale zrealizowanego pomysłu na produkt regionalny, który w bardzo krótkim czasie osiągnął najwyższy poziom jakościowy.
Uczestników grupy studyjnej interesowała możliwość technologiczna i ekonomiczna realizacji podobnego przedsięwzięcia w polskich warunkach, w oparciu o regionalne tradycje produkcji nalewek i innych alkoholi. Duże obawy budził jednak polski system finansowo-skarbowy i administracyjny, znacznie bardziej skomplikowany w tym zakresie niż w Austrii ( podatek akcyzowy wynosi w Austrii 10 EUR od litra surówki spirytusowej). Dodać należy, że zakład spełnia bardzo wysokie normy w zakresie ochrony środowiska i praktycznie nie produkuje odpadów, gdyż wszelkie pozostałości procesu produkcji są przetwarzane w gospodarstwie rolnym na pasze lub nawozy naturalne.
Program wizyty grupy studyjnej w gospodarstwie KRABAT Milchwelt GmbH miał na celu skoncentrowanie w jednym miejscu możliwie dużej ilości informacji interesujących z punktu widzenia uczestników wyjazdu.
Program spotkania obejmował:
1/Informację o gospodarstwie rolnym KRABAT Milchwelt GmbH prezentowaną przez p. Tobiasa Kockerta – zarządzającego managera przedsiębiorstwa
2/Informację o działalności Urzędu Krajowego Saksonii d/s Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Geologii – prezentowaną przez panią Gabrielę Uhlemann –kierowniczkę Działu Wsparcia Finansowego i Prawa Zawodowego w Powiatowym Urzędzie d/s Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Geologii w Kamenz
3/ Informację o działalności Biura Regionalnego Niemieckiego Związku Chłopów„Budziszyn – Kamieniec” ( Regionalbauernverband „ Bautzen-Kamenz e. V.) prezentowaną przez p. dr Dietmara Liebschera – kierownika Biura.
Kombinat rolny KRABAT Milchwelt GmbH, bo tak odnosząc do polskich realiów rolnych należy nazwać to przedsiębiorstwo, jest wielofunkcyjnym gospodarstwem rolnym o powierzchni 2500 ha, które działa w systemie własnościowym jako spółka z o.o. Stanowi ono współwłasność 10 udziałowców, z których każdy wniósł do przedsiębiorstwa aport w ziemi rolnej i kapitale finansowym. Gospodarstwo posiada oborę, w której jest 300 krów mlecznych.
W gospodarstwie funkcjonuje również zakład serowarski nastawiony na produkcję serów twardych i różnego typu miękkich serów przetwarzanych. W gospodarstwie funkcjonuje także sklep sprzedający nie tylko wyroby serowarskie produkowane przez KRABAT Milchwelt GmbH, ale także cały szereg produktów lokalnych typu spożywczego wytwarzanych przez inne gospodarstwa rolne i zakłady przetwórcze w okolicy. W sklepie można kupić m.in. lokalne wędliny, słodycze, pieczywo, przetworzone owoce i miód oraz oczywiście sery, których jakość jest bardzo wysoko oceniana przez klientów i których ceny sięgają nawet 100 PLN za 1 kg a także wyroby alkoholowe oparte o miejscowe tradycyjne receptury.
Uzupełnieniem tego konglomeratu organizacyjnego jest biogazownia, która pracuje przede wszystkim na potrzeby gospodarstwa rolnego, część energii elektrycznej w okresach pozaszczytowych jest sprzedawana miejscowemu dystrybutorowi energii elektrycznej. Biogazownia do produkcji metanu używa kiszonki kukurydzianej i gnojowicy z miejscowej obory, rozwiązując tym samym problem zagospodarowania odpadów pofermentacyjnych.
Pewnym zaskoczeniem dla uczestników wyjazdu studyjnego był fakt, że obora była w całości typu otwartego z zadaszeniem. Deklarowane temperatury powietrza w okresie zimowym osiągają czasem wartość -28 st. C. Lekkie przesłony przeciwwiatrowe nie mają żadnego wpływu na temperaturę odczuwaną przez bydło. W podobnych warunkach wychowują się również cielęta.
Przedsiębiorstwo działa pod hasłem: „Kuh-Kaese-Kilowatt”, czyli „Krowa-Ser-Kilowat”, zamykając w tej informacji koncepcję całościowego potraktowania procesu produkcyjnego, poczynając od produkcji surowca, przez jego przetworzenie i dodanie wartości, po sprzedaż finalnego produktu a także przez całkowite wykorzystanie odpadków powstających w procesie produkcji do celów produkcji energii.
Uczestnicy wyjazdu studyjnego mogli zapoznać się, poza problematyką produkcyjną, z zagadnieniami logistycznymi występującymi w działalności przedsiębiorstwa, sposobami aktywnego urynkawiania produktów – m.in. w formie udziału w tzw. Jarmarkach Cotygodniowych – które odbywają się w okolicznych miasteczkach, w każdym innego dnia. Pozwala to producentom wyrobów regionalnych posiadających pojazdy przystosowane do sprzedaży obwoźnej na uczestnictwo codziennie w innej imprezie targowej. Tym samym sprzedaż produktów regionalnych może być realizowana w znacznie szerszym zakresie.
Otrzymano także informacje na temat systemu wymiany produktów lokalnych pomiędzy ich producentami oraz koncepcji dalszego rozszerzania palety wyrobów firmy KRABAT Milchwelt GmbH. Przedsiębiorstwo KRABAT Milchwelt GmbH,ze względu na posiadane warunki lokalowe ( stołówka, sala wykładowa, parking) jest używane przez instytucje obsługujące rolnictwo, włącznie z Ministerstwem Rolnictwa RFN jako baza do różnego typu szkoleń merytorycznych z zakresu rolnictwa i gospodarki żywnościowej.
Uczestnicy grupy studyjnej zadali referentowi ok. 15 pytań dotyczących ekonomicznych podstaw funkcjonowania przedsiębiorstwa, zagadnień marketingu i zbytu produktów wytworzonych przez przedsiębiorstwo, współdziałania z instytucjami doradczymi i administracyjnymi obsługującymi podmioty rolne na rynku orazzagadnień makroekonomicznych związanych z funkcjonowaniem rynku produktów rolnych w skali ogólno niemieckiej.
Referat pani Uhlemann w sposób bardzo rozbudowany i dokładny przedstawił system zarządzania rolnictwem na terenie RFN oraz odniesienia do tego systemu na terenie Kraju Federalnego Saksonii (Freistaat Sachsen). Przedstawione zostały również dane statystyczne dotyczące porównania sytuacji ekonomicznej w rolnictwie RFN, Polski Saksonii. Dane te w zakresie statystyki dotyczącej polskiego rolnictwa przygotowane, wg informacji referentki przez polskie służby dyplomatyczne, wydały się uczestnikom grupy studyjnej w części przynajmniej, mało wiarygodne. Saksonia jest dość specyficznym obszarem RFN w zakresie zarządzania rolnictwem. Nie istnieje na tym terenie jako instytucja Izba Rolnicza (Landwirtschaftskammer) a jedynymi „graczami” na rynku zarządzania rolnictwem są Związek Chłopów Niemieckich (Deutsche Bauernverband) i Krajowy Urząd d/s Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Geodezji. Ten pierwszy, do którego dobrowolnie należy 75% właścicieli gospodarstw rolnych na tym terenie, i który jest finansowany wyłącznie ze składek rolników jest reprezentantem opinii rolników w relacji do Urzędu Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Geodezji, występując często w roli rzecznika, przedstawiciela czy wręcz obrońcy rolników przed błędnymi decyzjami organów administracji regionalnej. Ten drugi realizuje wytyczne Federalnego Ministerstwa Rolnictwa, uwzględniając w swych działaniach wpływ warunków regionalnych (Landu Sachsen).
Region Bautzen (Budziszyn) – Kamenz jest obszarem w znacznym stopniu upośledzonym rolniczo, ze względu na bardzo słabe warunki produkcyjne. Ziemia o niskim stopniu bonitacji, sporo terenów podmokłych, znaczne obszary przyrody chronionej o ograniczonym zakresie intensywnej produkcji rolniczej, relatywnie chłodny klimat, niskie uzbrojenie kapitałowe miejscowego rolnictwa – wszystko to powoduje, że tereny te, w sensie ekonomiczno – rolniczym, wymagają nadal znacznego wsparcia zarówno przez władze regionalne jak i centralne RFN. Obie instytucje prowadzą doradztwo merytoryczne dla 744 gospodarstw rolnych na terenie powiatu, w bardzo szerokim zakresie, przy czym wydaje się, ze doradztwo realizowane przez Bauernverband ma lepsze oceny wśród miejscowych producentów rolnych.
Do ciekawostek zaliczyć można fakt, że istniejące na terenie powiatu 744 gospodarstwa rolne reprezentują aż 9 form własnościowych a aż 61% gospodarstw, to gospodarstwa których właściciele pracują
także poza rolnictwem.
