Wizyta studyjna do Włoch "Produkt lokalny w turystyce wiejskiej"

   Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich był organizatorem wizyty studyjnej do Włoch „Produkt lokalny w turystyce wiejskiej”, który odbył się w dniach 25-29 października 2012 r. Celem wyjazdu było przeniesienie na teren województwa podlaskiego dobrych praktyk w zakresie:
- krótkich łańcuchów dystrybucji,
- wartość dodana związana z funkcjonowaniem zrzeszeń we Włoszech,
- funkcjonowania turystyki wiejskiej,
- waloryzacja produktów lokalnych (w tym oznaczenia unijne).

W wyjeździe udział wzięli:
1.Ewa Kulikowska – Dyrektor Departamentu Rolnictwa i Obszarów Rybackich UMWP,
2.Marcin Muszyc – Kierownik KSOW,
3.Eugeniusz Kowalski – Stowarzyszenie agroturystyczne „Żubr”,
4.Andrzej Meyer – Wiceprezydent Białegostoku,
5.Mirosław Lech – Prezes Związku Gmin Wiejskich Województwa Podlaskiego,
6.Jan Zalewski – Dyrektor Podlaskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Szepietowie,
7.Grzegorz Leszczyński – Prezes Podlaskiej Izby Rolniczej,
8.Agnieszka Bielec – Zrzeszenie Producentów Sera Korycińskiego,
9.Mariusz Żeliszczak – Stowarzyszenie „Macierzanka” ,
10.Paweł Żuk - Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki, Korycin,
11.Wojciech Kwiatkowski – Redakcja Wrotapodlasia.pl,
12.Mirosław Stepaniuk – Podlaska Sieć Lokalnych Grup Działania/LGD „Puszcza Białowieska”,
13.Elżbieta Jaśkiewicz – LGD Suwalszczyzna,
14.Agnieszka Wojtkowska – LGD Tygiel Doliny Bugu,
15.Elżbieta Pszczoła – LGD Kanał Augustowski i Rospuda,
16.Tłumacz.

   Uczestnicy zostali dobrani według klucza instytucjonalnego w oparciu o zakres kompetencji. W przypadku lokalnych grup działania pod uwagę była brana kolejność zgłoszeń jako odpowiedź na anons na stronie internetowej Podlaskie.ksow.pl. Wyjazd został zorganizowany przez Pana Avelio Marini – włoskiego eksperta specjalizującego się w rozwoju obszarów wiejskich oraz krótkich łańcuchach  sprzedaży. Delegacja odwiedziła regiony Lazio i Marche.

25.10.2012 r.: Instytut ISMEA,
ISMEA jest ministerialną instytucją wykonującą usługi na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich. W ramach swej działalności zajmuje się udzielaniem gwarancji bankowych, ubezpieczaniem upraw, współpracą z urzędem statystycznym oraz pośrednictwem w sprzedaży ziemi. Najistotniejsze z punktu widzenia wyjazdu były jednak zadania z zakresu obserwacji rynku (cen detalicznych, środków produkcji, kosztów produkcji oraz zasad rynkowych).  
www.ismeaservizi.it

Doświadczenia Instytutu przekazane uczestnikom:
- We Włoszech kładzie się duży nacisk na sprzedaż bezpośrednią ze względu na dużą liczbę małych gospodarstw rolnych. We Włoszech 270 000 gospodarstw prowadzi sprzedaż bezpośrednią.
- Czynnikiem wyzwalającym potencjał sprzedaży bezpośredniej jest pogłębiający się kryzys.
- Sprzedaż bezpośrednia wymaga współpracy i zaangażowania ze strony różnych podmiotów i instytucji.
- Sprzedaż bezpośrednia nie jest rozwiązaniem uniwersalnym dla każdego gospodarstwa, niemniej jednak w wielu przypadkach przyczynia się do poprawy opłacalności produkcji i podniesienia wartości produktów.
- Sprzedaż bezpośrednia ma szczególne znaczenie dla obszarów peryferyjnych w małych miejscowościach.
- Rolnicy w celu prowadzenia z powodzeniem działalności w zakresie dostaw bezpośrednich muszą posiadać specyficzne umiejętności, takie jak podstawy marketingu, analiz ekonomiczno-finansowych, obsługa internetu).
- Praktyka we Włoszech wskazuje, że producenci muszą ze sobą współpracować, aby rozwijać swoją działalność. Małym gospodarstwom trudno jest prowadzić działalność ze względu na brak szerokiego asortymentu towaru.
- Konsument może mieć dostęp do szerokiego asortymentu produktów dzięki współpracy producentów i to niezależnie od sytuacji poszczególnych farmerów (np. wyczerpanie asortymentu), co ma związek z potrzebą zapewnienia ciągłości dostaw.

Ze strony ISMEA spotkanie prowadził Pan Fabio Del Bravo - Dyrektor Wykonawczy – Dyrekcja Usług Marketingowych i Technik Medialnych ISMEA; f.delbravo@ismea.it
Serwis internetowy VeDi
Mając na względzie wspieranie sprzedaży bezpośredniej ISMEA uruchomiła serwis internetowy dotyczący sprzedaży bezpośredniej VeDi, skrót od Vendita Diretta (a jednocześnie gra słów skazująca na czasownik „patrz”). Znaleźć w nim można podręczniki i poradniki dla producentów, filmy dydaktyczne dotyczące niezbędnych aspektów działalności dostawcy (np. marketing, wykorzystanie stron internetowych, optymalne sposoby łączenia producentów, wywiady przedstawiające rozmaite sytuacje mogące być przydatne producentom). Zadbano również o zamieszczenie do pobrania szeregu innych przydatnych materiałów, jak np. samouczki, biznesplan (w tym pliki excel) – prosty, ale kompletny, opisy dla instytucji – jak należy współpracować z producentami, informacje nt. korzyści z funkcjonowania lokalnych targowisk.
Ponadto ISMEA zajmuje się monitoringiem cen produktów rolnych. Rolnicy mogą dzięki temu właściwie ustalić politykę cenową. Jednocześnie prowadzona jest baza danych gospodarstw prowadzących sprzedaż bezpośrednią – w tym z wykorzystaniem geolokalizacji. ISMEA w swym działaniu uwzględnia również możliwości, które dają mobilne urządzenia typu smart fony i tablety.
Kolejnym ważnym aspektem działalności jest tworzenie i animowanie aspektu społecznościowego, dlatego elementem serwisu jest forum internetowe służące komunikacji pomiędzy producentami (i nie tylko).

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym strona WWW grupuje zagadnienia tematyczne w dwóch kategoriach:
1)Rolnik (tu: rodzaje zrzeszeń, informacje jak stworzyć skuteczną stronę WWW oraz opisywane wcześniej materiały),
2)Instytucja (tu: jak wspierać rolników, budowanie marki lokalnej, przepisy do uchwalenia i stosowania na poziomie Gminy itp.)
Znaleźć tam można również wytyczne dotyczące dostaw bezpośrednich, raporty, przetargi.

Przetargi nastawione na rozwój lokalny
Ważnym zagadnieniem w zakresie polityki 0 km jest wykorzystanie lokalnej bazy produktów ekologicznych w żywieniu oferowanym za pośrednictwem instytucji publicznych. W samym Rzymie wydawanych jest każdego dnia 150 000 posiłków z produktów lokalnych. Rozwinięciem zagadnienia było spotkanie z animatorem tej inicjatywy.

Jakość żywności oraz jej weryfikacja
We Włoszech przywiązuje się bardzo dużą wagę do kontroli jakości żywności pod kątem fałszerstw. W tym aspekcie pojawiają się specjalne kontrole m. in. na targowiskach. Włosi dysponują badaniami, że zapewnienie właściwej diety opartej o surowce lokalne przyśpiesza rekonwalescencje pacjentów i powoduje mniejszą ilość odpadów. Kluczowe znaczenie ma tu jednak zapewnienie ciągłości dostaw. Zgodnie z przekonaniem osób reprezentujących ISMEA na spotkaniu, najlepszym organem weryfikującym jakość produktu jest konsument.

Współpraca
Duże znaczenie dla rozwoju sprzedaży bezpośredniej we Włoszech mają samorządy lokalne – zwłaszcza władz regionu. Podobnie dużą aktywność w tym względzie prezentują związki rolnicze. Ponadto działania z tej dziedziny we Włoszech realizowane są w powiązaniu z funduszami europejskimi. Prowadzone są różnorodne inicjatywy, które można podzielić na dwa warianty:
1)sprzedaż na zasadzie bazaru lub miejsca sprzedaży u producenta,
2)klient sam wyrywa sobie warzywo/zbiera owoc bezpośrednio z pola.
Należy przy tym pamiętać, że rolnicy prezentują bardzo różny poziom doświadczenia – od osób z dużą praktyką i doświadczeniem, po osoby dopiero rozpoczynające swą przygodę ze sprzedażą bezpośrednią.

Perspektywa współpracy:
Przedstawiciel ISMEA zapewnił, że instytucja jest otwarta na współpracę. Szczególnie interesujące może być wykorzystanie/przetłumaczenie niektórych materiałów dostępnych na strona internetowych ISMEA. Z roboczych ustaleń wynika, że w rachubę może wchodzić możliwość nieodpłatnego wykorzystania materiałów.
 
25.10.2012 r.: Restauracja Pasta Madre
Restauracja Pasta Madre specjalizuje się w kuchni regionalnej, w tym bazuje na lokalnych surowcach w zakresie prowadzonej działalności. Prowadzi ją Damiano Ruggeri – promotor krótkich łańcuchów dystrybucji. Jednocześnie gościem spotkania był Paolo Agostini, inicjator wprowadzenia do szkół na terenie administracyjnym gminy Rzym lokalnych produktów ekologicznych. Restauracja wzięła nazwę od zakwasu, który jest w obiegu technologicznym przy produkcji chleba od 150 lat (z każdej partii zostawia się odrobinę na potrzeby kolejnego zaczynu).
Dobre praktyki (restauracja: Damiano Ruggeri)

- Należy zwracać szczególną uwagę na jakość surowców wykorzystywanych w żywieniu.
- Ładne owoce i warzywa nie zawsze są bardzo dobrej jakości. Należy zwracać uwagę na metodę produkcji.
- Bardzo ważnym zadaniem mającym na celu kształtowanie świadomości konsumenckiej jest edukacja prowadzona od wczesnych lat dziecięcych. Przykładem tego typu inicjatywy jest akcja skierowana do dzieci „Piękne i Smaczne”.
- Kulinaria są jednym z istotniejszych elementów kultury, dlatego też tak ważne jest jej poznawanie i propagowanie.
- Należy zwracać dużą uwagę na sezonowość płodów rolnych w żywieniu. Dzięki takiemu podejściu jest możliwość lepszego wykorzystania potencjału lokalnego, co jednocześnie przekłada się na walory smakowe i zdrowotne produktów wynikające z ich świeżości.
- Konsumenci we Włoszech są zainteresowani produktami i daniami związanymi z lokalnymi odmianami roślin i ras zwierząt. W przypadku Włoch szczególną uwagę zwraca się na dania wykonane z użyciem serów kozich, win z lokalnych winnic, mięso ze specyficznych ras świń.

Dobre praktyki (żywność ekologiczna w szkołach: Paolo Agostini)

Druga część spotkania została przeprowadzona z udziałem osoby, która była inicjatorem projektu zwiększenia podaży lokalnych produktów ekologicznych w placówkach nadzorowanych przez samorząd Miasta Rzym. Pan Paolo Agostini jest jednym z pierwszych propagatorów koncepcji krótkich łańcuchów dostaw.

Najważniejsze wnioski:
- Efektem inicjatywy jest, że obecnie (stan na 2012 r.) w samym Rzymie wydawanych jest 150 000 posiłków produktów ekologicznych i regionalnych (posiadających certyfikat potwierdzający ekologiczny charakter produktu lub chronioną nazwę oznaczenia/chronione oznaczenie geograficzne)!
-Przykład Włoski pokazuje, że żywność ekologiczna w ostatecznym rozrachunku wcale nie musi być o wiele droższa od żywności konwencjonalnej. Koszt jednego posiłku oscyluje obecnie na poziomie 4-5 Euro (przy czym kiedyś cena za jeden posiłek z żywności konwencjonalnej kosztował ok. 8 Euro).
- Inicjatywa przyczyniła się do rozkwitu podupadającej hodowli bydła mięsnego, co miało pozytywny wpływ na sytuację ekonomiczną wielu rolników w regionie.
- Krótkie łańcuchy dostaw mają ogromne znaczenie dla lokalnej gospodarki przyczyniając się jednocześnie do ograniczenia ilości emitowanego dwutlenku węgla, co wynika z ograniczenia ilości paliw zużywanych na potrzeby transportu.
- Inicjatywa była możliwa do zrealizowania, gdyż rodzice są zainteresowani, aby ich dzieci otrzymywały jak najbardziej wartościowy posiłek w ciągu dnia.
- Koszty posiłków są opłacane z pieniędzy rodziców przy dofinansowaniu ze strony Gminy.
 
26.10.2012 Spotkanie z samorządem (Region Marche) oraz producentem Oliwy Ascolana di Piceno: Agroturystyka Case Rosse

Kolejnym etapem podróży studyjnej była spółdzielnia (kooperatyw) Case Rosse prowadzący agroturystykę oraz produkcję oliwy „Ascolana” zarejestrowanej jako chroniona nazwa pochodzenia.

W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele samorządu lokalnego pod kierownictwem Pana Lorenzo Bisogni Dyrektora ds. Programowania i decentralizacji Ascoli Piceno.
Uczestnikom dokonano prezentacji regionu Marche pod kątem jego uwarunkowań oraz specyfiki. Zważywszy, że rolnictwo rozwija się tam na trudnych obszarach górskich pojawia się problem niskiej wydajności. Mieszkańcy dokładają wszelkich starań, aby mniejsza ilość plonów kompensować jakością. Stąd też pojawiła się inicjatywa znaku promocyjnego „Jakość Marche”. Okoliczni mieszkańcy są bardzo zorganizowani, czego wyrazem jest mnogość stowarzyszeń, które zrzeszają od kilku do nawet wielu setek osób. Sieci współpracy działają zarówno na poziomie lokalnym, jak również w skali całego regionu. Główne inicjatywy realizowane z udziałem stowarzyszeń to kursy, szkolenia, certyfikacja, wspólna promocja i wspólne przetwórstwo. Należy zauważyć, że w celu optymalizacji i zmniejszenia kosztów niezbędnych inwestycji, miejscowi producenci wspólnie budują przetwórnie. Wsparcie realizowane ze środków unijnych za pośrednictwem samorządu kierowane jest tylko i wyłącznie do stowarzyszeń, co zachęca producentów do kooperacji i rozwoju stowarzyszeń.
    Zważywszy, że spółdzielnia Case Rosse zajmuje się produkcją oliwek nadziewanych mięsem, naszych producentów bardzo interesowały kwestie związane z zatwierdzeniem zakładu oraz kwestii z tym związanych. Najważniejsze ustalenia dyskusji można zawrzeć w następujących punktach:
- Producent jest odpowiedzialny za jakość produktu, więc to od niego należy oczekiwać znajomości sposobu przetwórstwa.
- Włosi nie zabierają się do przetwórstwa, jeśli nie dysponują odpowiednim ku temu zapleczem. Należy zauważyć, że realizowane przez nich inwestycje często realizowane są w ramach spółdzielni (kooperatywów). Pozwala to na stworzenie odpowiedniego zaplecza produkcyjnego.
- Zapytani o przykłady funkcjonowania bardzo małych form współpracy przywołano gospodarzy, którzy zamiast budować i utrzymywać z osobna obory dla krów postanowili zainwestować w jeden wspólny obiekt. Ich zadanie polega na dostarczaniu umówionej ilości pasz. Jednocześnie kooperatyw zatrudnia osoby do prowadzenia niezbędnych prac przy zwierzętach. Rolnicy, jako udziałowcy przedsięwzięcia mają dochód z zysków wypracowanych przez kooperatyw.

Podczas wizyty w przetwórni oliwy Ascolana delegacja przekonała się jak dużą rolę w lokalnej gospodarce odgrywają certyfikowane produkty regionalne. Dodatkowo bardzo interesujące było podejście do higieny i nadzoru produkcji. System krytycznych punktów kontroli prowadzony w związku z nadzorem producenta był bardzo prosty, jednocześnie dając konsumentowi gwarancję jakości i bezpieczeństwa. Ciekawym podejściem stosowanym przez spółdzielnię było wejście w produkcję oliwek faszerowanych. Jest to dobra praktyka, wskazująca w jaki sposób należy zagospodarowywać nisze rynkowe nieatrakcyjne dla wielkiej, przemysłowej produkcji. Jednocześnie konkurencja przebiega w oparciu o bardzo szeroki i różnorodny asortyment, który może być bardzo elastycznie modyfikowany w zależności od potrzeb. Mała produkcja w żadnym razie nie oznacza skali nieznacznej. Zakład posiada odpowiednie zaplecze pomieszczeń, maszyny oraz środki transportu.
W takcie spotkania pojawił się również wątek organizowania przedsięwzięć plenerowych opartych na produktach regionalnych. O tym, jak ważnym aspektem rozwoju regionalnego uczestnicy dowiedzieli się od Stefano Greco z firmy Tuber Communication: największego w regionie organizatora imprez nawiązujących do produktów lokalnych.

26.10.2012 Spotkanie w mieście Offida (Enoteca Regionale)Kolejnym przystankiem była wizyta w Enoteca Regionale z udziałem przedstawicieli Vinea – Panami Lorenzo Bisogni oraz Leonardo Lopez.  
Stowarzyszenie Vinea.Stowarzyszenie jest jedną z największych organizacji tego typu we Włoszech. Gospodaruje pofranciszkańskim obiektem klasztornym budowanym na przestrzeni XIII-XVI w. W kręgu zainteresowań organizacji jest Oliwa ascolańska oraz wino lokalne. Stowarzyszenie zrzesza 850 producentów, którzy wytwarzają 1,1 mln litrów wina rocznie. Co ciekawe 50% tej produkcji pochodzi tylko z odwiedzanej prowincji (odpowiednik powiatu). Producenci najwięcej wytwarzają wina czerwonego.
Z punktu widzenia delegacji KSOW najistotniejsza była forma współdziałania oraz wspólnej dystrybucji, a nie sam produkt (którego próżno szukać wśród produktów z Podlaskiego). Stowarzyszenie Vinea jest doskonałym przykładem współdziałania, które ułatwia wykorzystanie dostępnych dotacji oraz ułatwia zrzeszonym producentom zbyt produktu. Ponadto wielką zasługą stowarzyszenia jest rozwój produkcji ekologicznej, którą stowarzyszenie propagowało w czasach, kiedy o ekologii nie mówiło się tak dużo. Obecnie produkcja wina ekologicznego jest dominująca. Stowarzyszenie pełni ponadto rolę łącznika pomiędzy producentami a partnerami urzędowymi oraz handlowymi. Stowarzyszenie, aby móc finansować swoje zadania pobiera opłaty za oferowane usługi.
Konsekwencją działalności stowarzyszenia był rozwój dodatkowych usług, jak noclegi. Ponadto powstała struktura do butelkowania wina, na co producenci z osobna nie mogli sobie pozwolić. Należy zauważyć, że większość produkcji sprzedawana jest nadal w postaci cystern (ok. 70%), dlatego też nawet minimalne zwiększenie udziału sprzedaży wina przelanego w butelki znacząco zwiększa udział producenta w zyskach. Obecnie wielu producentów dorobiło się urządzeń do butelkowania, więc stowarzyszenie mogło zrezygnować z tego zakresu działań. Ponadto pojawiły się mobilne firmy, które świadczą usługę butelkowania na miejscu u producenta.
Należy zauważyć, że 30% wina jest eksportowane. Pomimo powyższych form współpracy każdy z producentów prowadzi własną księgowość i osobno sprzedaje swoje produkty. Producenci konkurują jakością swych wyrobów, co potwierdzają certyfikatami ekologicznymi oraz certyfikatami potwierdzającymi pochodzenie geograficzne (dysponują 4 rodzajami wina zarejestrowanymi pod względem pochodzenia.
Stowarzyszenie angażuje się również w prace badawcze w zakresie klimatu i nasłonecznienia pod kątem ich wpływu na jakość wina. Duże znaczenie ma również prowadzenie wspólnych inicjatyw o charakterze promocyjnym – np. zjazd kucharzy z całych Włoch, którzy gotują m. in. w miasteczku Offida, które jest oficjalnie jednym z 300 najpiękniejszych tego typu miejsc we Włoszech (przedsięwzięcie odbywa się równolegle w 25-30 z nich). Realizowane są również inicjatywy w zakresie tworzenia szlaków turystycznych, map z zaznaczonymi winiarniami, organizuje się biesiady. Wielokrotnie podkreślanym aspektem produktu, stanowiącym o jego powodzeniu jest jakość.

26.10.2012
Delegacja KSOW spotkała się z bardzo dużą życzliwością i zainteresowaniem ze strony lokalnych władz samorządowych. Pomimo późnej pory oczekiwano na nas z biurze, aby dokonać oficjalnego powitania – na zdjęciu Pacifico Malavolta - Zastępca burmistrza Monte Prandone.

27.10.2012
Wizyta w mleczarni Sabelli - www.sabelli.it
Kolejny punkt na drodze grupy jest przykładem, jak determinacją oraz współpracą można zrealizować najbardziej ambitne projekty. Jak bowiem inaczej można spoglądać na rozwój znaczącego zakładu mleczarskiego, który powstał w regionie, gdzie 50 lat wcześniej w ogóle nie produkowało się mleka? Dziś firma zatrudnia 120 osób, ale 70 lat jej pierwszy właściciel osobiście pomagał kupować krowy rolnikom. Obecnie przetwarza się 200 000 hl mleka, z czego 40% pochodzi z okolicznych gospodarstw, natomiast resztę – głównie ze względu na ograniczenia związane z kwotami mlecznymi – importuje się.
W zakładzie wytwarza się mozzarellę, ricottę oraz Pasta fillata (rodzaj sera kształtowanego na wzór makaronu). Do produktów nie są dodawane żadne substancje poza mlekiem, solą i podpuszczką. Są to produkty pracochłonne – proces produkcji mozzarelli rozpoczyna się o godz. 20:00, a kończy o 5:00 dnia następnego. Ważnym aspektem działalności jest bezpośrednia sprzedaż swoich wyrobów – zarówno we własnym sklepie firmowym, jak również w Rzymie, Anconie. Większość produkcji sprzedawana jest za pośrednictwem sieci handlowych.
 
27.10.2012 Agencja pasterska ARSIAL. Kolejnym punktem programu była wizyta w górskim gospodarstwie zajmującym się hodowlą owiec. Co ciekawe właściciel planuje uruchomić produkcję sera regionalnego – „pecorino”.
mobilna dojarka
wnioski:
- Nawet gospodarowanie w trudnych górzystych warunkach może być opłacalne przy odpowiednim podejściu.
- Właściciele dążą do zbudowania stada owiec na poziomie 1200 zwierząt, co świadczy o planowanej skali produkcji dla planowanego zakładu. Zakładając chów jagniąt, można przyjąć, że od jednej owcy można uzyskać ok. 50 litrów mleka rocznie. Ilość surowca w tym gospodarstwie będzie więc porównywalna z hodowlą ok. 10 krów mlecznych.
- Dużym zainteresowaniem wśród uczestników cieszyła się mobilna dojarka, która stwarza możliwości mechanicznego pozyskiwania mleka na obszarach górzystych.
- Gospodarstwo prowadzi zróżnicowaną działalność, co daje większą stabilność dochodów. Oprócz hodowli owiec utrzymywana jest również trzoda chlewna. Co istotne duży nacisk kładzie się na rdzenne rasy zwierząt.
- Właściciele deklarują chęć współpracy z podmiotami z Polski.
- Ważnym elementem działalności jest możliwość uczestnictwa w wypasie owiec i pracy przy zwierzętach, co jak się okazuje jest interesującą ofertą dla turystów.
 
27.10.2012 Struktura zrównoważonej turystyki "Villa Retrosi" (hotel rozproszony)
www.villaretrosi.it.Villa Retrosi powstała na bazie opustoszałej wioski. Zmiany demograficzne doprowadziły do powstania pustostanów, które zaadoptowano na potrzeby turystyczne. Obecnie zespół obiektów pełni funkcję tzw. hotelu rozproszonego. Goście otrzymują apartament, mają do dyspozycji nowocześnie urządzone wnętrza. Jednocześnie otrzymują niepowtarzalną możliwość spędzić czas w autentycznych zabudowaniach prowincji włoskiej.
Jest to dobry przykład adaptacji do zmian oraz wykorzystania lokalnego potencjału. Niekorzystne zjawisko związane z pustoszeniem wsi zostało wykorzystane jako atut poprzez stworzenie popularnego hotelu.
 
27.10.2012 Spółka “La Bottega di Serafino” www.saporiterreamatriciane.it
Kolejnym elementem wizyty była spółka zajmująca się produkcją i dystrybucją produktów regionalnych. Producenci zorganizowali sobie sklep, który został zlokalizowany w mieście Amatrice. Na szczególne zainteresowanie zasługuje sposób i forma działalności.
- Sklep opiera się na produktach tradycyjnych, z których znaczącą część stanowią produkty o gwarantowanej jakości (produkty ekologiczne, chronione nazwy/oznaczenia geograficzne).
- Wędliny wykonywane są wyłącznie z użyciem podstawowych przypraw jak sól i pieprz. Ekstensywna metoda powoduje, że niektóre wyroby wytwarzane są na przełomie lutego i marca, natomiast sprzedawane są od października.
- W ofercie sklepu znajdują się również sery z mleka owczego wytworzonego z wykorzystaniem lokalnych ras. Należy zauważyć, że owce mają połowę wydajności innych ras (np. owiec sycylijskich), mimo to produkty są poszukiwane ze względu na wyjątkowe walory smakowe i odżywcze. Mała ilość surowca rzutuje na wyższą cenę gotowych produktów.
- Niektóre produkty specyficzne walory smakowe zawdzięczają tradycyjnym metodom wytwarzania – np. ser zawijany w zielone siano i pakowany w beczki, który w efekcie jest charakterystycznie miękki.
- W ofercie są również sery dojrzewające w wilgotnych jaskiniach.
- Część asortymentu pochodzi z produkcji własnej (np. wędliny). Oferta jest uzupełniana produktami innych producentów (miody, oliwa).
- Współwłaściciel, który dokonywał prezentacji zauważył, że bez zorganizowanej sieci dystrybucji nie ma sensu zabierać się za produkcję.
- Spółdzielnia bierze udział w różnego rodzaju pokazach (np. w ekskluzywnych hotelach – Sheraton w Rzymie). Na uwagę zasługuje również obecność na rynkach, bazarach i targach.
- Produkty wytwarzane w ramach spółdzielni posiadają wspólną etykietę, która jednocześnie służy do wizualizacji sklepu.
- Cena niektórych wyrobów mięsnych kształtowała się na poziomie 7,6 Euro za 150 gr produktu (50 Euro/1kg). Słonina 20 Euro/kg. Aby uzyskać taką cenę należy jednak bazować na specyficznych rasach zwierząt oraz zapewnić im odpowiednią paszę (w tym przypadku rdzenna rasa świń (koloru czarnego), karmiona żołędziami w wolnym wybiegu.